Contenuto principale

HARMONICES MUNDI

PREMIO ARCHIMEDE 2018 - “MATEMATICA E’ CULTURA”

LICEO SCIENTIFICO BENEDETTO CROCE - PALERMO

 

HARMONICES MUNDI

GIOVANNI KEPLERO

PREMESSA ALLA TRADUZIONE

Nel testo latino si fa uso di termini geometrici quali trigonus, tetragonus, pentagonus, e così via dicendo. È importante specificare, però, che la generica traduzione “triangolo”, “quadrilatero” e “pentagono” non è appropriata. Infatti le figure a cui si fa riferimento nel testo, con le

relative misure degli angoli, sono esclusivamente poligoni regolari. Dunque la traduzione di trigonus è triangolo regolare (triangolo equilatero), la traduzione di tetragonus è quadrilatero regolare (quadrato), la traduzione di pentagonus è pentagono regolare. Per questo si è preferito tradurre termini quali “angolus trigonicus” con l’italianizzazione del termine latino

in "angolo trigonico", poiché con questa sintetica espressione si indica in realtà il concetto più esteso di “angolo di un triangolo equilatero”.

 

PROEMIUM

[lat] Essentiam singularum Figurarum Regularium Mentalem seu νοερεν hactenus explicavi: sequitur earum junctarum Propietas, & veluti Effectus intra Geometriam, qui est. Congruentia vel Insociabilitas. Non sunt enim eiusdem latitudinis, Demonstrabilitas & Congruentia, cum illa singularum sit, & cum ipsa duplicatione continua laterum unius figurae in infinitum excurrat; ista certis coartata legibus, quibus plures figurae in unam societatem, vocantur, ob angulorum incrementa se ipsam praepediens, citō desinat. Et quamvis delectus sit graduum scientiae demonstrationisque, & plurimūm differant nobilitate, illae quas nos explicavimus, ab iis quas dimisimus fine nomine: non tamen ne cum hac quidem demonstrationis nobilitate, Congruentia planē pari passu ambulat: adeoque unum alterius causa non est, sed utrumque ex eadem communi causa (quae est angulorum figurae aptitudo), quodque tamen suis legibus, dependet. Quantoperē verō necessaria sit nobis haec quoque speculationis pars, ex ipso totius operis instituto videre est. Cūm enim originem Harmonices, eiusque Effectus in toto Mundo praestantissimos, explicandos sumpserimus; quomodo de congruentia figurarum; quae sunt proportionum Harmonicarum scaturigines, verba nulla faciamus: cūm idem sonet Latinis Congruere & Congruentia; quod Graecis άρμόττειν & άρμόνία ? cūm hic figurarum effectus intra Geometriam, intraque Architectonices partem illam, quae circa Archetypos versatur, fit quaedam velut imago & praeludium Effectuum extra Geometriam, extraque mentis conceptus; in ipsis rebus naturalibus & coelestibus? cūm proprietas haec congruētiae, quae in structuram

  • corporationem aliquam exit, talis sit, ut vel ipsa Mentem speculatricem in vitet ad aliquid etiam foris faciendum, creandum, corporandum: utque latens inde ab aeterno in superbenedicta mente divina; per Idearum ordines, tanquam bonum summum, sui communicativum, contineri in sua abstractione non potuerit quin in Creationis opus prorumperet, Deumque Creatorem efficeret corporum sub iisdem figuris conclusorum. De hac igitur figurarum Congruentia paucis agam; cūm demonstrationes difficiles nequaquam sint, nec alio penē apparatu, quām ipsa figurarum pictura indigeant.

download documento originale con traduzione in Italiano

 

La traduzione è stata curata dagli studenti S. Muratore, A. Fiorentino, G. Acquavia, A. Alauddin, V. Catalano, L. Fernandez, S. Mangiapane, G. Scarpaci, G. Capra, R. Taormina, G. Imburgia con la supervisione della Prof.ssa I. Tondo